Mẹ gọi điện cho Thuần chỉ để bảo 'mẹ quy y rồi'. Thuần im lặng vài giây, thoáng chút bất ngờ.
- Mẹ quy y Tam Bảo bao giờ?
- Mới chiều hôm qua thôi. Mẹ cùng mấy bà trong xóm lên chùa trên
núi quy y. Mẹ nghe sư thầy nói chuyện hay quá. Nhẽ ra mẹ nên chăm vào
chùa và sống theo đạo lý nhà Phật từ lâu rồi mới phải.
Mẹ từng nhiều lần nói với Thuần về mong muốn được thảnh thơi đi
chùa lễ Phật. Điều đó có khó gì với người khác đâu nhưng lại vô cùng xa
vời với mẹ. Vì mẹ còn nặng nợ với chồng con, với cơm áo gạo tiền. Mẹ còn
gần mẫu ruộng, bốn con bò, đứa cháu nội ở với bà từ khi còn ẵm ngửa và
khoản nợ ngân hàng mấy trăm triệu đồng hằng tháng sấp ngửa lo trả lãi.
Mẹ thức khuya dậy sớm làm lụng quần quật suốt ngày. Buổi trưa mệt quá
muốn đặt lưng xuống giường nghỉ vài phút cũng không yên vì còn phải
trông đứa cháu nghịch như quỷ sứ. Mười hai giờ đêm còn có người gọi điện
đến đòi nợ, dọa báo công an. Mà đâu phải mẹ nợ gì người ta. Đấy là món
nợ chơi bời của thằng con cả đã bốn mươi tuổi đời, lớn mà vẫn dại. Mẹ
bòn mót từng đồng tiền lẻ bán mớ rau khoai, gánh củi khô, mấy con gà,
vài quả trứng. Vậy mà anh Thuần phá toàn tiền trăm bạc triệu. Mỗi lần
người ta báo nợ về nhà là mẹ bủn rủn tay chân, khóc đứng khóc ngồi.
Khoản tiền vài trăm triệu biết kiếm đâu ra? Không có trả thì người ta
đánh đập bắt bớ con mình. Giận con thật đấy nhưng mẹ vẫn thương lắm chứ.
Cá chuối đắm đuối vì con…
Mẹ chạy vạy khắp nơi để lo đắp đậy nợ nần hết lần này đến lần khác
cho đứa con nghịch tử. Vay sổ hộ nghèo, quỹ trồng rừng, quỹ hội phụ nữ,
quỹ nước sạch. Trong nhà không gì nhiều bằng sổ nợ và bình rượu. Những
bình rượu to vật vã cứ vơi lại đầy. Bố Thuần say ngất ngư từ ngày này
qua ngày khác. Mà hễ cứ say là chửi. Giận con nhưng chửi vợ. Bố đay
nghiến mẹ chuyện vay mượn trả nợ nần thay cho thằng con cờ bạc. Thỉnh
thoảng bố ngồi ăn cơm nguội ở xó bếp rồi rưng rức khóc. “Đời bố phải đi
phụ hồ vôi vữa ăn mòn mười đầu ngón chân để lấy tiền nuôi con ăn học.
Vậy mà nó ra ngoài xã hội, cái hay không học lại đi học cái mất dạy”.
Cũng có khi bố ngồi húp từng thìa cháo, tay bo cái răng đau mà than
rằng: “Ngày xưa đói khổ, nhảy tàu đi mót sắn trên Yên Bái bị ném gãy
răng. Một cái gãy là những cái xung quanh xô nhau gãy. Giờ chẳng còn mấy
cái răng, ăn cái gì cũng phải hầm nhừ. Vậy mà con cái nó không thương
mình. Nó phá cả nửa tỉ bạc mà vài triệu tiền trồng răng mình không có
nổi”. Hết chửi bố lại quay sang đập. Đập gà, đập chó, đập con mèo đang
chửa, con bò sắp đẻ và có khi đập… mẹ. Nhà lúc ấy loạn lên. Cháu khóc vì
hoảng sợ. Mẹ khóc vì thấy đời mình sao khổ cực trăm đường. Bố vẫn rít
lên từng hồi rằng “tiền nhà này tao làm còng lưng gãy xương giờ đi đâu
hết?”. Lần nào về thăm nhà Thuần cũng thấy nghẹt thở. Đó là nơi Thuần
yêu thương nặng lòng nhất mà sao lại là nơi thiếu ô xy nhất?
Mẹ từng nhiều lần có ý nghĩ ngủ một giấc và không bao giờ thức dậy
để thoát khỏi những khổ ải đầy đọa này. Thuần hiểu cảm giác một buổi
sáng mở mắt lòng bỗng nhiên nặng trĩu. Ngày mới mà nỗi lo toan cũ vẫn đè
nặng lên vai. Gần hai mươi năm qua số phận dúi vào tay mẹ cả nghìn buổi
sáng lo sợ và hoang mang như thế. Những cục nợ không biết đẩy đi đâu?
Xoay xở thế nào? Sau cục nợ này sẽ còn bao nhiêu cục khác? Cứu nó lần
này liệu có còn lần sau nữa hay không? Cả thiên hạ không còn ai tin nó,
mình là mẹ lẽ nào mình cũng quay lưng? Thuần từng xót xa bảo: “Mẹ không
quay lưng lại thì làm sao anh ấy thấy được lưng mẹ đã còng rồi?”. Mẹ
khóc. Thuần không chịu được cảm giác nghe thấy tiếng mẹ khóc hu hu trong
điện thoại. Tim Thuần như vỡ vụn. Đau đớn và bất lực.
Mẹ bắt đầu lẩn thẩn. Đã có lúc mẹ quên cả tên Thuần, quên chỗ vừa
cất tiền, quên điều mình muốn nói. Đến bữa mẹ chỉ gắp vài cọng rau, nuốt
cố lưng bát cơm rồi chống gối đứng dậy. Những ngày nhiều gió ngồi ngó
dáng mẹ gầy liêu xiêu khắc khổ, Thuần thấy tim mình nhói lên từng nhịp
thở. Mẹ nói khổ thân xác không bằng khổ tâm. Ban đêm nằm lo toan nợ nần
đã đành. Ban ngày đi ra đường không dám ngẩng mặt nhìn bà con hàng xóm.
Đi đâu thấy người ta chụm đầu xì xào cũng nghĩ chắc người ta đang nói
đến con mình. Đám cưới quê ngoại, nhìn các mợ các dì mặc áo dài thướt
tha, làm tóc trang điểm cầu kỳ. Chỉ mình mẹ nhàu nhĩ ngồi một xó. Mặt mẹ
buồn xo, mắt lúc nào cũng như sắp khóc. Nhà người ta con cái ngoan
ngoãn trưởng thành nên đi đâu cũng mở mày mở mặt. Mẹ vất vả nuôi con học
hành đến nơi đến chốn mà u mê lầm lạc. Thử hỏi lòng người mẹ sao có thể
cất lên những tiếng vui? Thuần từng nhiều lần tần ngần nâng lên đặt
xuống mảnh vải áo dài thêu công thêu phượng. Rồi ước ao được ướm nó lên
người mẹ, sẽ đẹp biết bao. Ngày trẻ mẹ đẹp lắm, vẻ đẹp mũm mĩm của da
trắng, tóc xoăn. Đấy là Thuần nghe các dì kể vậy. Những người từng thầm
yêu trộm nhớ mẹ khi xưa bây giờ thỉnh thoảng vẫn ghé thăm. Có lần mẹ
chạy trốn sau nhà không ra gặp. Vì mẹ không muốn mình tiều tụy trong con
mắt những kẻ si tình. Họ thường thốt lên xa xót: “Em khác quá em ơi…”.
Mẹ đối thoại với họ bên tách trà nguội ngắt. Thuần đứng trong buồng nhìn
ra thấy mẹ đang thu mình mỏng manh như lá…
* * *
- Tối nay mẹ không xem “Góa phụ nhí” nữa ạ?
- Mẹ không. Dạo này tối nào mẹ cũng bận đọc sách. Mẹ mượn được mấy
cuốn sách Phật hay lắm. Giá mà có đài “A di đà Phật” để nghe giảng Phật
pháp thì thích biết mấy. Chỉ tiếc chùa trên mình không bán. Nghe nói chỉ
những chùa lớn có nhiều phật tử thì mới bày bán thôi.
- Để con tìm mua rồi gửi về cho mẹ.
- Mẹ dặn thằng Út rồi nhưng chắc gì nó nhớ.
Thuần có hơi bỡ ngỡ trước mẹ của hiện tại, khi đã quy y nhà Phật.
Vẫn là người mẹ tảo tần, nhẫn nhịn, hy sinh của Thuần đấy thôi nhưng có
gì đó hơi khang khác. Thuần phải tập làm quen với những bữa cơm mẹ chỉ
gắp rau xanh. Những ngày cuối tháng mẹ ra chợ mua cặp chim bồ câu hoặc
cua, cá phóng sinh. Chim bay lên trời, cá bơi dưới nước. Mẹ cũng phóng
sinh dần từng chút nỗi buồn. Thuần gọi điện về thấy mẹ hay cười hơn.
Những tiếng thở than đã bớt đi dù gánh nặng trên vai thì vẫn vậy. Khác
hẳn với mẹ của ngày xưa hay nói về cái chết. Đời mẹ từng khất lần khất
lữa hai thứ. Đó là khất nợ và khất chết. Nợ thì mẹ khất quanh năm. Chết
thì mẹ khất theo mùa. Như lúc ngó những lộc non mùa xuân nảy nở, mẹ hẹn:
“Chừng nào cả khu vườn được bao phủ bởi những tán cây thì khi đó mẹ sẽ
chết. Các con thiêu mẹ rồi xây mộ trong vườn. Thỉnh thoảng con cháu tụ
về tìm mùa quả chín”. Mùa hạ, khi thấy người ta nghễu nghện chở xe bò
phông bạt bàn ghế qua cổng, mẹ hẹn: “Mẹ cố sống để được nhìn Thuần mặc
váy cô dâu rồi nhắm mắt xuôi tay”. Rồi thì Thuần cũng lấy chồng, cũng
làm cô dâu trong ngày trọng đại. Mẹ khóc nhiều lắm. Mùa thu, thấy nhà
người ta phơi tã lót trẻ con phấp phới trước sân, mẹ lại hẹn: “Chừng nào
Thuần được làm mẹ, Thuần sinh con, mẹ bế cháu ngoại trên tay là có thể
thanh thản hóa thành cát bụi”. Mỗi một cái hẹn là một lần tim Thuần đau.
Suốt bao nhiêu năm Thuần cứ đau đáu mãi câu hỏi phải làm sao để mẹ chỉ
muốn hẹn với Thuần về sự sống?
“Mẹ quy y rồi”. Câu nói ấy cứ vang mãi trong đầu Thuần. Có lúc
Thuần nghe như một tiếng reo. Có lúc nhẹ nhõm như vừa trút một tiếng thở
dài. Mẹ nương nhờ nhà Phật là từ nay tâm thức mẹ sẽ được an ổn thoát
mọi khổ não trên đời. Là mẹ có đạo để tin, có nơi để vịn, có niềm vui để
sống.
- Chắc kiếp trước mẹ nợ nhiều quá nên kiếp này còng lưng trả nợ.
Chẳng nên oán trách ai. Con cũng nên chăm đi chùa, sống theo đạo nhà
Phật để cho tâm thanh tịnh.
- Con bận quá mẹ ạ. Cứ quay cuồng từ sáng đến đêm vẫn chưa hết việc. Đến thời gian nghỉ ngơi con còn không có.
- Ừ thì... Phật tại tâm. Mỗi tuần ăn một vài bữa chay là thấy người
nhẹ nhõm. Chăm nghĩ việc thiện, chăm làm điều hay để kiếp sau không
phải gặp khổ đau ách nạn con ạ. Luật nhân quả chẳng chừa một ai. Đêm nào
mẹ cũng nghĩ, anh con cứ sống như vậy mãi rồi cũng gặp những chuyện
không hay. Cái khổ tâm lớn nhất của mẹ là đã không lôi nó ra khỏi những u
mê tăm tối. Nên mẹ phải chăm ăn chay niệm Phật, thương người thương vật
để cầu đức Phật gia hộ, soi đường chỉ lối cho các con.
Thuần về thăm nhà, đêm thường nằm im nghe tiếng mẹ đọc kinh. Mẹ chỉ
đọc kinh về đêm khi bố đã ngủ say. Đó là khoảng thời gian yên tĩnh hiếm
hoi trong nhà. Mẹ không muốn giữa chừng bài kinh phải nghe thấy tiếng
chửi bới nồng mùi rượu. Bố là người vô đạo, ông không tin vào bất cứ
điều gì ngoài rượu. Không tin bất cứ ai ngoài bạn rượu. Nhưng Thuần biết
bên trong cái vỏ bọc cục cằn ấy là đau đáu yêu thương và nhọc nhằn bất
lực. Bố thường ngủ rất ít, thậm chí có những đêm thức trắng. Đêm là lúc
bố tỉnh táo nhất, men rượu trong người bay hết. Bố nằm nghĩ về cuộc đời
mình, về đứa con có lớn mà không có khôn. Một hôm nào đó ngồi cùng bạn
rượu, bố nói như muốn khóc:
- Sau này chết đi, tôi muốn bán nội tạng. Chết là hết, thân thể
mình rồi cũng chỉ còn lại nắm xương. Mình bán nội tạng vợ con có thêm
chút tiền trang trải nợ nần, mà những người bị bệnh cũng được cứu sống.
Nhưng vợ con tôi chẳng đời nào đồng ý.
- Anh già rồi. Lại suốt ngày rượu. Lục phủ ngũ tạng hỏng hết. Ai thèm mua.
- Chú chẳng biết gì cả…
Trong lời nói của bố vảng vất hơi men nên Thuần thấy mắt mình cay
nhòe. Người say không biết nói lời hay nhưng lại là lời thật. Những câu
nói của bố cứ vảng vất trong đầu Thuần lúc nằm nghe mẹ đọc kinh. Câu
kinh bay lên thì tiếng bố lại ghì chặt xuống. Bố hay ngáy ngủ. Tiếng
ngáy vang khắp mấy gian nhà. Nó nhắc Thuần nhớ những ngày xưa cũ. Bố đi
phụ hồ về thường để cả quần áo lao động và hai bàn chân dính đầy vôi vữa
leo lên giường ngủ. Ánh nắng xiên qua mái ngói thủng chiếu vào mặt bố
cả mảng to. Máy bay quân sự tập dượt bay ầm ầm trên trời át cả tiếng
ngáy của bố. Vừa tỉnh dậy bố lại vội vã gò lưng đạp xe giữa trời nắng
như đổ lửa. Thuần đứng dưới gốc cây vú sữa nhìn theo mãi cho đến khi
bóng bố chỉ còn là chấm nhỏ nhoi giữa cánh đồng khô hạn mênh mông. Tối
muộn trở về nhà với tấm lưng ướt đẫm mồ hôi. Bố chìa cho anh em Thuần
mỗi đứa một chiếc kẹo cao su làm quà. Bố nhấc bổng Thuần lên quay vòng
tròn bằng đôi tay rắn chắc. Thuần ngửa cổ lên trời thấy những vì sao lấp
lánh đang ở rất gần tưởng như có thể chìa tay là với tới…
* * *
Sáng sớm Thuần nằm im trên giường nghe ngoài vườn tiếng chim líu lo
bay tìm quả ngọt. Những chú gà con tìm mẹ kêu chiêm chiếp, thỉnh thoảng
lại chạy tán loạn khi con mèo già õng ẹo đi qua. Một cơn gió ùa đến lay
vài chiếc lá rụng xào xạc bên ngoài cửa sổ. Bố đang cuốc đất trồng rau
sau khi tráng miệng buổi sáng bằng một chén rượu ngâm thuốc bắc. Mẹ rủ
Thuần lên chùa sau khi đèo đứa cháu đi nhà trẻ. Mẹ ngồi sau lưng Thuần,
nhỏ bé. Thuần bỗng nhớ đến những ngày thơ ấu ngồi sau xe mẹ. Mẹ chở
Thuần đi chợ. Dốc chợ dựng đứng, Thuần ngồi trên xe để mẹ gò lưng dắt.
Những ngày ốm mẹ chở Thuần đi bệnh viện. Bệnh viện cách xa nhà hơn chục
cây số. Cột Thuần vào lưng mẹ bằng một chiếc áo, phía trên che nắng bằng
chiếc lá cọ to. Mẹ cứ thế xuyên qua cánh đồng nắng đổ lửa mà đi. Giờ
con đường đưa mẹ lên chùa rợp bóng cây xanh và tiếng chim ca. Mẹ ngày
càng gầy đi còn Thuần thì ngày một béo lên. Nhìn ngấn mỡ trên bụng
Thuần, mẹ lắc đầu than: “Béo thế nhiều bệnh tật lắm con ơi. Phải xem lại
chế độ ăn uống đi thôi”. Thuần không sợ bệnh bằng sợ xấu. Có lúc soi
gương Thuần thấy mình giống con gấu ngủ đông, giống một gã khổng lồ bụng
phệ. Thuần tha thiết giảm cân nhưng lại không kiềm chế nổi nhu cầu ăn
uống của mình. Những người ăn chay như mẹ khi nhìn cơ thể Thuần là thấy
ngay mỡ động vật, thịt động vật, đồ ngọt dư thừa. Mẹ ngồi sau vòng tay
ôm lấy eo Thuần khẽ bảo:
- Con nên ăn nhiều rau xanh và chăm chỉ vận động. Đừng ngồi bàn máy
suốt ngày. Từ khi ăn chay mẹ thấy khỏe ra, giấc ngủ sâu hơn, những cơn
đau đầu cũng dần thuyên giảm.
- Rau ở dưới thành phố xanh mà không sạch. Ăn nhiều rau có khi còn
nhanh chết sớm. Con đi chợ nhiều hôm không dám mua rau. Dù bữa cơm không
rau, ăn toàn thịt cũng cồn cào ruột gan lắm.
- Thì tranh thủ thời gian trồng rau mà ăn. Nước gạo, nước rửa bát mình tiết kiệm mang tưới tắm.
- Đấy là mẹ không biết đấy thôi. Đất dưới phố đắt hơn vàng. Người
ta xây nhà trọ cho thuê như xây phòng giam vậy. Có chỗ ở là tốt rồi, làm
gì có đất trồng rau. Con xin được mấy hộp xốp trồng ít rau cải mầm nấu
cháo cho cháu hằng ngày thôi mẹ ạ. Người lớn thì khuất mắt trông coi, cứ
mua rau chợ đầy thuốc trừ sâu hoặc là nhịn thôi mẹ ạ.
- Hay là từ giờ mẹ trồng thêm mấy luống rau. Thỉnh thoảng cắt thành từng bó đón xe trên đường cao tốc gửi xuống cho con?
- Thôi mẹ ạ. Xe chạy xuống chỗ con chỉ có chuyến lúc chín giờ tối. Giờ đấy mẹ còn ru cháu ngủ mà.
Xe trôi qua cánh đồng mùa lúa non thơm mùi sữa rồi rẽ vào con
đường nhỏ chạy dọc hai bên đồi bạch đàn. Mẹ ngồi sau bé nhỏ nơm nớp lo
từng chỗ xóc. Mẹ bảo:
- Nếu ông trời cho mẹ sống lâu thì sau khi các cháu lớn khôn mẹ sẽ
lên chùa ở hẳn. Nương náu dưới gốc bồ đề, dưới chân đức Phật mà sống
những tháng ngày cuối đời thanh thản.
- Lúc ấy con chắc cũng đã thảnh thơi hơn. Con sẽ thường xuyên về thăm mẹ.
Mẹ lặng im nhìn những hàng cây lùi lại phía sau. Thuần bỗng nhiên
cay mắt khi nghĩ đến ngày đưa mẹ lên chùa sống. Ừ, nếu có ngày ấy thật
thì con đường này chắc sẽ dài hơn. Mẹ ngồi sau xe chắc sẽ nhẹ như một
chiếc lá khô, một áng mây trời. Hẳn sẽ như khúc Tống biệt hành của Thâm
Tâm: “Đưa người ta không đưa qua sông/Sao có tiếng sóng ở trong lòng”.
Lúc ấy Thuần không biết sẽ chuẩn bị những gì cho mẹ mang theo. Mà người
tu hành có khi chẳng cần mang theo gì. Thuần cũng chỉ mong khi ấy mẹ có
thể bỏ lại mọi thứ mà đi. Để vào chùa thấy lá rơi không buồn, nghe mưa
rơi không nhớ. Liệu có ngày đó thật hay không mà chưa gì Thuần đã thấy
hình như mình mất mát. Đúng lúc Thuần đưa tay lau khóe mắt thì mẹ bảo:
- Nói thế chứ dễ gì mà lên chùa sống yên. Còn bố con nữa, sao lỡ bỏ
mà đi. Phật ở trong tâm. Mẹ ở đâu cũng đều có Phật. Phải không con?
Thuần khẽ gật đầu trước khi xe rẽ vào còn đường rừng um tùm tế mọc
hai bên. Vài tiếng chuông chùa thong thả vang lên, Thuần thấy mình như
đang trôi vào một thế giới khác lạ, bình yên đến không ngờ. Lâu lắm rồi
Thuần không có được cảm giác ấy. Nơi Thuần ở chật chội, xô bồ. Đến cả
giấc ngủ cũng chật ních tiếng còi xe inh ỏi. Thuần từng ước được rơi tõm
vào một thế giới khác chỉ có màu xanh của cỏ cây và những tiếng chim
chuyền. Tránh xa thành phố bị ô nhiễm không khí ở mức độ báo động. Sáng
nào thức dậy Thuần cũng tự hỏi “ta bon chen ở đây để làm gì?”. Con người
đa phần đến một thời điểm nào đó đều nhận ra mâu thuẫn và bi kịch của
chính mình. Nhưng lại không có đủ can đảm thoát ra khỏi nó. Thật ra
người ta hoàn toàn có thể tĩnh tâm ngay cả khi thế giới xung quanh đang
ngày càng hỗn loạn. Giây phút này Thuần thấy được là mình nhất. Đấy là
do đang đứng giữa không gian tĩnh mịch hay là do lòng Thuần đang hướng
về chốn thiền? Tự nhiên Thuần nhớ đến một ngày cách đây sáu năm. Lúc
Thuần lái xe lang thang trên đường không biết đi đâu về đâu sau một ngày
quá nhiều đổ vỡ. Cơn mưa đầu mùa hạ ập đến hòa lẫn những giọt nước mắt
tủi hờn của Thuần. Thuần cứ đi cho đến khi vô thức dừng trước cổng chùa.
Sư thầy gióng lên những tiếng chuông chùa cả không gian bỗng như ngưng
đọng. Tiếng còi xe im bặt. Tiếng gầm gào của đời sống đô thị tự nhiên
biến mất. Thuần chỉ còn nghe thấy tiếng lá xào xạc dưới chân và tiếng
chú tiểu đang gõ mõ tụng kinh. Hôm nay Thuần lại thêm một lần dừng xe
trước cổng chùa. Như thể tiếng chuông chùa năm xưa đang ngân lên trong
thực tại. Thuần đi sau, nhìn theo dáng mẹ thảnh thơi bước vào chùa.
Thảnh thơi như chưa từng bao giờ lận đận. Thuần bước vào chánh điện,
thấy ai đó đang chắp tay cúi đầu quỳ lạy.
“Lạy Phật con đã trở về”…
Vũ Thị Huyền Trang
No comments:
Post a Comment